Etienne Steurbaut krijgt hoogste onderscheiding voor geologie in België
Etienne Steurbaut, voormalig departementshoofd paleontologie aan ons Instituut, heeft de hoogste onderscheiding voor geologie gekregen die een wetenschapper te beurt kan vallen in ons land. De ‘Médaille d'Or - Prix Paul Fourmarier de Sciences géologiques’ van de ‘Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique’ eert Steurbauts onderzoek van de voorbije tien jaar. Hij bestudeerde de impact van klimaatopwarming op ecosystemen tijdens het paleogeen en ontwierp het tijdskader die de oorsprong en verspreidingspatronen van oerwalvissen, bepaalde groepen van landzoogdieren en mariene ongewervelden zoals inktvissen hielp te ontrafelen.
Steurbauts onderzoek spitst zich toe op het herkennen, kwantificeren en dateren van geologische en biologische fenomenen tijdens het paleogeen (66 tot 23 miljoen jaar geleden). Dat is de periode na het uitsterven van de niet-vliegende dinosauriërs. Hij bestudeert de geologische geschiedenis van sleutelgebieden in het noordelijk halfrond om een beter inzicht te krijgen in de mechanismen die aanleiding geven tot zeespiegelveranderingen, opbouw van gesteentelagen en klimaatsveranderingen.
Hoe kun je klimaatveranderingen in het verleden zien? Onder meer door naar coccolieten te kijken. Dat zijn microscopisch kleine kalkplaatjes (een honderdste van een mm groot) die het pantser van eencellige mariene algen vormen. De algen zijn een belangrijke voedselbron voor kleine kreeftjes (copepoden). De plaatjes verteren niet en bezinken als uitwerpselpropjes op de zeebodem. Zo worden ze gidsfossielen om bepaalde geologische periodes af te bakenen én zeggen ze iets over de temperatuur en het zoutgehalte van de oceanen in de tijd waarin ze leefden. Zulke piepkleine kalkhoudende fossielen geven ons aanwijzingen van grote geologische veranderingen in de voorbije 180 miljoen jaar.
‘Deze microfossielen veranderen vlug in de tijd - soorten sterven uit, andere evolueren verder - en kunnen daardoor als een soort chronometer worden gebruikt om de ouderdom van gesteenten te bepalen’ zegt Steurbaut. ‘Dit was de sleutel tot het ontcijferen van de geologische geschiedenis van België en van een aantal andere gebieden in Europa, Noord-Afrika en Azië tijdens het paleogeen.’ Het hielp ook de impact in te schatten van intense fasen van klimaatopwarming op de ecosystemen van toen.
De erkenning die Etienne Steurbaut te beurt valt, laat hem alvast niet koud. ‘Ik ga niet vlug zweven, maar hier ben ik toch ontzettend fier op. Het geeft me de wilskracht om nog een vijftal jaar verder te gaan.’ En als klap op de vuurpijl kreeg Steurbaut dit jaar ook nog eens de Van den Broeck-medaille van de Belgische Vereniging voor Geologie, recent omgedoopt tot Geologica Belgica Luxemburga.
