Cruciale regio's voor biodiversiteitsbehoud in Gabon in kaart gebracht
Een nieuw boek brengt 35 gebieden in Gabon in kaart die zouden moeten worden beschermd om de unieke biodiversiteit van het land te waarborgen. Het boek werd geschreven door een internationaal team van experts, waaronder Olivier Pauwels van het Instituut voor Natuurwetenschappen. "Na twee decennia van onderzoek hebben we nu een duidelijke strategie om kwetsbare soorten en habitats te beschermen buiten de nationale parken van het land."
Gabon herbergt een van de meest uitgestrekte en ongerepte regenwouden van Afrika, dat meer dan 85% van het land beslaat. Het maakt deel uit van het Kongobekken, het op één na grootste regenwoud ter wereld, na het Amazonegebied. De diverse habitats van Gabon, zoals regenwouden, savannes, mangroven en rivieren, zijn cruciaal voor de globale biodiversiteit en zijn van levensbelang voor soorten zoals bosolifanten, gorilla's, chimpansees, honderden vogelsoorten en een ongelooflijke diversiteit aan planten.
Het land zet zich sterk in voor natuurbehoud: ongeveer 11% van zijn grond is beschermd als nationaal park. De 13 nationale parken werden twintig jaar geleden opgericht, onder begeleiding van wetenschappelijke experts zoals Olivier Pauwels, reptielen- en amfibieënexpert en conservator van de collectie gewervelden van het Instituut voor Natuurwetenschappen.
Hoewel de nationale parken enorm hebben bijgedragen aan het beschermen van sleutelsoorten, lag de focus voornamelijk op grote zoogdieren zoals gorilla's en olifanten. "Er zijn soorten die buiten de parken leven en die vandaag de dag niet voldoende worden beschermd. Om alle biodiversiteit in Gabon te behouden, is het cruciaal om meer zones te identificeren waar soorten kunnen gedijen onder verschillende vormen van bescherming."
Van nationale parken tot Key Biodiversity Areas
In het nieuwe boek heeft een internationaal team van wetenschappers, waaronder veel Gabonese experts, 35 belangrijke Key Biodiversity Areas (KBA’s) geïdentificeerd. Deze gebieden herbergen 188 zeldzame en bedreigde soorten die niet voldoende vertegenwoordigd zijn in de nationale parken. "We werkten samen met specialisten uit verschillende vakgebieden—botanici, visexperts en andere zoölogen—om deze cruciale gebieden voor biodiversiteit in kaart te brengen," legt Pauwels uit. "Ons doel was om de hotspots van soorten die bescherming nodig hebben te identificeren, zodat ze beter beschermd kunnen worden voor de toekomst."
Het proces was een samenwerking van talrijke instellingen, waaronder de Missouri Botanical Garden en de Université Libre de Bruxelles (ULB), voor hun expertise op vlak van inheemse bomen en orchideeën. Pauwels benadrukt dat internationale samenwerking dit project mogelijk maakte: "Gabonese wetenschappers werkten samen met experts uit andere landen. Dit soort samenwerking is essentieel voor diepgaand en omvattend onderzoek."
Bedreigingen voor de biodiversiteit
Ondanks het succes van de nationale parken wijst Pauwels erop dat de biodiversiteit van Gabon nog steeds wordt bedreigd. "De belangrijkste problemen zijn ongecontroleerde jacht en habitatvernietiging, voornamelijk door slash-and-burn, waarbij stukken bos worden omgehakt en in brand gestoken voor het creëren van landbouwgrond. Dit type landbouw put bosgebieden geleidelijk uit, en het kan meer dan een eeuw duren voordat deze bossen herstellen," zegt hij.
Naast landbouw vormen ook industriële activiteiten zoals houtkap en mijnbouw risico’s, vooral in gebieden die rijk zijn aan natuurlijke hulpbronnen zoals tropisch hout. "Gabon is een belangrijke exporteur van tropisch hout, en dat moet zorgvuldig worden beheerd om verdere aantasting van het woud te voorkomen," voegt Pauwels toe.
Volgende stappen voor natuurbescherming
Het boek beschrijft de juridische status van elk gebied, de belangrijke soorten die er voorkomen en de mogelijke risico’s. “Voor elke zone bevelen we specifieke beschermingsmaatregelen aan. Deze zijn minder strikt dan in de nationale parken. Het idee is om activiteiten te voorkomen die de habitats kunnen beschadigen,” legt Pauwels uit. “De aanbevelingen zullen anders zijn voor een gebied langs de kust, waar hotelontwikkeling een grote bedreiging kan vormen, dan voor een gebied in de bergen, waar de belangrijkste risico's houtkap en mijnbouw zijn.”
De geïdentificeerde gebieden zijn momenteel nog niet beschermd, maar het boek dient als leidraad voor toekomstige acties. "Deze zones zijn de belangrijkste plekken voor biodiversiteit. Als er financiering en logistieke steun is, moeten deze gebieden prioriteit krijgen," zegt Pauwels.
Blauwdruk voor de toekomst
Het succes van de nationale parken bewijst dat Gabon in staat is zijn natuurlijke erfgoed effectief te beschermen. Nu biedt dit nieuwe boek een leidraad voor de volgende fase van natuurbescherming, gericht op soorten en ecosystemen buiten de parken die vandaag nog kwetsbaar zijn.
Pauwels is hoopvol dat dit nieuwe onderzoek zal leiden tot verdere beschermingsinspanningen. "Gabon verkeert nog steeds in uitstekende staat vergeleken met veel andere regio’s. Met zorgvuldige planning en beheer kunnen we ervoor zorgen dat de biodiversiteit behouden blijft voor toekomstige generaties."
