Belgische Geologische Dienst viert 125 jaar

Op 16 december 2021 bestond onze Belgische Geologische Dienst precies 125 jaar. Die mijlpaal werd afgelopen juni – uitgesteld door corona en daarom des te uitbundiger – gevierd met een colloquium, een boek, een award, een verjaardagstaart en excursies. Een gelegenheid om terug te blikken én vooruit te kijken op de rol van geologie in wetenschap, economie en samenleving.

Een koninklijk besluit, zo kort dat het vandaag in een tweet zou passen, riep de Belgische Geologische Dienst op 16 december 1896 in het leven. De reden was toen klaar en duidelijk: de geologen moesten de mineraal- en steenkoolhoudende lagen vinden om de boomende Belgische industrie te blijven voeden. In de 19de eeuw was België een van de leidende industrielanden, en om die voorsprong te behouden moesten de geologische rijkdommen intensief worden geëxploreerd. Het verzamelen van gegevens, het in kaart brengen – karteren – en begrijpen van onze Belgische ondergrond was van essentieel belang voor onze nog jonge natie. Ons land had als een van de eerste een geologische kaart van het volledige grondgebied op een schaal van 1/40.000.
 

De wereld is in meer dan een eeuw grondig veranderd - de laatste mijnen in België sloten dertig jaar geleden - en de missie van onze geologen veranderde mee: de maatschappij de nodige geologische kennis bieden opdat ze haar natuurlijke bronnen op een verantwoorde manier aanwendt, de klimaatveranderingen kan helpen remmen en zich weerbaarder kan maken voor natuurrampen. Kortom: bijdragen aan een duurzame, hernieuwbare en veilige maatschappij.

Stevige collecties

Zo doen onze geologen proefboringen om te testen waar we geothermische energie kunnen aanwenden, zelfs in een metropool als Brussel. We bestuderen hoe we CO₂ kunnen afvangen en ondergronds opslaan, en gaan na waar en hoe we kernafval kunnen bergen. Geologie is bij uitstek leren uit het (verre) verleden: zo reconstrueren we klimaatveranderingen en natuurrampen, zoals tsunami’s, in het verleden. En om nog meer en beter data te verzamelen ontwikkelen we zelf nieuwe sensoren en robots die kunnen gaan waar geen mens het kan.

In die 125 jaar, en dan vooral vanaf de jaren 1950, hebben geologen (diepe) boringen uitgevoerd en stukje bij beetje onze ondergrond in kaart gebracht. De 40 km aan boorkernen en meer dan een half miljoen gesteenten en mineralen, plus de bijbehorende data en documenten, worden met de grootste zorg bewaard in onze collecties. Ze vormen de ruggengraat van onze geologische dienst.

Jubileumboek

Als gezamenlijke inspanning werd een 300 pagina’s tellend boek gerealiseerd over hoe de BGD in de eerste honderd jaar uitgroeide tot hét Belgische kenniscentrum voor geowetenschappen, met alle mijlpalen en bepalende figuren, van de eerste directeur Michel Mourlon (vanaf 1896) over verzetsheldin en bibliotheekverantwoordelijke Marguerite Blanckaert (tot 1936) tot kwartairgeoloog Roland Paepe (tot 1999).

Tijdens het verjaardagscolloquium ging ook aandacht naar de verdiensten van geologen vandaag. De geologische vereniging Geologica Belgica bekroonde Michiel Dusar (GSB, KBIN) met de Van den Broeck Medaille. Dusar is al 50 jaar actief in onderzoek naar de regionale geologie van België. De belangrijkste expertisegebieden waren en zijn exploratie van geo-energie, van karstfenomenen, de stratigrafie van het devoon tot het krijt, natuurlijke bouwstenen, geodiversiteit en geoparken.

Dé grondstof van de BGD is altijd al de toewijding van zijn medewerkers geweest. Vandaag zijn dat er 27, uit 7 verschillende landen. En voor het eerste sinds 1896 zijn er meer vrouwen dan mannen aan de slag. De expertise, de vernieuwingsdrang en het enthousiasme van het huidige team legt een stevige basis voor de volgende decennia, en wie weet, de volgende 125 jaar.