Monitoring van scheepsemissies gelauwerd voor duurzame impact
Het monitoringprogramma van het Instituut voor Natuurwetenschappen voor de uitstoot van zwaveloxiden (SOx) en stikstofoxiden (NOx) van schepen op zee is bekroond met de ‘Special Commendation for Sustainable Impact’ in het kader van het Greening Award Initiative van de European Maritime Safety Agency. Een welverdiende erkenning voor de impact en duurzaamheid van onze inspanningen om de luchtvervuiling door schepen op zee te bestrijden.
In mei 2024 werd het monitoringprogramma van het Instituut voor Natuurwetenschappen voor SOx- en NOx-emissies van schepen op zee, onderdeel van het luchttoezicht boven de Noordzee, genomineerd als finalist voor het Greening Award Initiative van het European Maritime Safety Agency (EMSA), in de categorie 'Greening Operations'.
Het Greening Award Initiative wordt gezamenlijk georganiseerd met Frontex (het Europees Grens- en Kustwachtagentschap) en het European Fisheries Control Agency (EFCA) en viert de duurzaamheidsacties van autoriteiten die kustwachtfuncties in de EU uitoefenen.
De uitreiking van de prijzen vond plaats op 27 juni 2024 tijdens het 7e jaarlijkse European Coast Guard Event, georganiseerd door EFCA in Tenerife, Spanje, en had goed nieuws in petto voor de operatoren en piloten van het Belgische luchttoezichtprogramma. Hoewel de hoofdprijs naar het Maltese Grand Harbour Clean Air Project ging, kreeg het Belgische programma ‘Remote Measurements for SOx and NOx monitoring’ de ‘Special Commendation for Sustainable Impact’ toegekend.
Een pioniersprogramma
Sinds 2015 heeft het Instituut voor Natuurwetenschappen, met financiering uit het Connecting Europe Facility-programma, het Belgische kustwachtvliegtuig uitgerust met een sniffersensor om de emissies van schepen op zee te meten. Deze toepassing maakte het tot een echt baanbrekend project en het programma is nog steeds een bron van inspiratie voor veel andere landen.
Dit monitoringprogramma is succesvol dankzij een goede samenwerking met de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en de minister van Defensie, die het onderhoud, de exploitatie en de vernieuwing van het vliegtuig ondersteunen, met de minister van Noordzee die onder meer de NOx-sensor leverde, en met het Directoraat-Generaal Scheepvaart dat de opvolging van verdachte SOx- en NOx-waarden aan land organiseert.
Het vliegtuig controleert nu op CO2, SO2, NOx en zwarte koolstof. De resultaten van de monitoring hebben ertoe geleid dat de efficiëntie van de haveninspecties met meer dan 50% is verbeterd.
Welverdiende erkenning
De categorie ‘Greening Operations’ omvat operationele acties en projecten die hebben geleid tot een verbeterde ecologische voetafdruk van schepen die de Noordzee doorkruisen. Er wordt belangrijke aandacht besteed aan acties of projecten die een groene transitie mogelijk maken, bijdragen aan een duurzamere toekomst en die direct of indirect de doelstellingen van de Europese Green Deal ondersteunen.
Door het gebruik en de verdere ontwikkeling van een innovatieve sniffersensor aan boord van het Kustwachtvliegtuig, de emissies van schepen op zee voortdurend te monitoren en de resultaten te rapporteren aan de bevoegde autoriteiten, en de bevindingen te publiceren in de internationale vakliteratuur, draagt het Belgische programma niet enkel bij tot de technische ontwikkeling van apparatuur om de luchtverontreiniging door schepen op zee te meten, maar ook tot de ontwikkeling van kennis over het effect op de naleving en tot het ondersteunen van de verdere ontwikkeling van nationale en internationale wetgeving.
Het is dan ook geen toeval dat de bijzondere onderscheiding die zowel de impact als de duurzaamheid van die impact benadrukt, werd toegekend aan de Belgische luchtmonitoring van SOx- en NOx-emissies van schepen op zee.
Minister van Noordzee Paul Van Tigchelt: “Het instellen van lage-emissiezones in de Noordzee en het omarmen van internationale regelgeving zoals MARPOL Annex VI om de maritieme emissies te beteugelen zijn alleen effectief als er sterke handhavingsmechanismen zijn. België heeft hierin een pioniersrol gespeeld met de NOx- en SOx-sensoren op het luchttoezichtvliegtuig. Wij maken de weg vrij voor schonere lucht en een gezonder milieu. Deze prijs is een erkenning voor het uitstekende werk van iedereen die betrokken is bij het vliegtuigproject.”
Andere categorieën en erkenningen
Meer informatie over het Greening Award Initiative (inclusief de andere categorieën ‘Outreach en bewustmaking’ en ‘Greening At Work’) en de genomineerden in alle categorieën kunt u hier raadplegen.
Binnen de categorie ‘Greening Operations’ werden ook speciale onderscheidingen uitgereikt voor ‘Technische uitmuntendheid’ (toegekend aan de nieuwe Spaanse patrouillevaartuigen voor visserij-inspectie en -bewaking) en voor ‘Duurzame transformatie’ (toegekend aan Marine-eenheden met hybride voortstuwing voor Venetië, Italië).
De prijs voor ‘Greening at Work’ ging naar het Vlaams Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK), dat een ambitieuze reeks duurzaamheidsprojecten implementeert over het hele spectrum van zijn acties en activiteiten onder de gemeenschappelijke noemer ‘Samen werken aan een groener Europa’.