22 soorten toegevoegd aan de Europese lijst van invasieve uitheemse soorten
Een derde update van de lijst van invasieve uitheemse soorten die van belang zijn voor de Europese Unie (de EU-lijst) is op 13 juli 2022 in het Publicatieblad van de Europese Unie bekendgemaakt. Deze bijwerking voegt 22 nieuwe soorten, zowel planten als dieren, toe aan de EU-lijst, die al 66 soorten bevatte. De lidstaten van de EU moeten de negatieve gevolgen van deze soorten zoveel mogelijk beperken. Sommige van deze soorten zijn nog afwezig of zeer zeldzaam in Europa, maar hun introductie en verspreiding zou aanzienlijke milieuschade kunnen veroorzaken. In dit verband zijn preventie, snelle reactie en beheer van cruciaal belang.
Actie ondernemen tegen soorten die van belang zijn voor de EU
Aangezien invasieve uitheemse soorten zich niet aan administratieve grenzen houden en hun impact sterk kan worden beperkt door gecoördineerde actie over de nationale grenzen heen, heeft de Europese Unie in november 2014 een verordening betreffende invasieve uitheemse soorten gepubliceerd (Verordening (EU) nr. 1143/2014). In deze verordening wordt een kader vastgesteld voor een gecoördineerd optreden op EU-niveau om de negatieve gevolgen van invasieve uitheemse soorten voor de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten te voorkomen, tot een minimum te beperken en te verzachten, en de schade voor de economie en de menselijke gezondheid te beperken. De Europese lijst van invasieve uitheemse soorten vormt het kernelement van de verordening. Tot dusver waren 66 soorten opgenomen in de lijst.
Er kunnen drie hoofdtypen maatregelen worden onderscheiden, die betrekking hebben op het voorkomen van de introductie van nieuwe uitheemse invasieve soorten, het instellen van mechanismen voor vroegtijdige opsporing en snelle reactie, en het beheren van reeds ingeburgerde soorten. Aangezien het beheer veel ingewikkelder en duurder wordt wanneer een invasieve uitheemse soort wijdverspreid is, is het voorkomen van de introductie van nieuwe soorten of de verspreiding ervan in het gebied de meest doeltreffende maatregel. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor de handhaving van een reeks verplichtingen voor elk van de in de lijst opgenomen soorten, waaronder een verbod op invoer en op de markt brengen, een verbod op het houden en fokken, een verbod op het binnenbrengen in het wild, en verplichtingen om toezicht te houden op de populaties en deze uit te roeien of te beheren.
Invasieve uitheemse soorten
Invasieve uitheemse soorten, ook invasieve exoten genoemd, zijn soorten die door toedoen van de mens buiten hun oorspronkelijke verspreidingsgebied permanente en zichzelf in stand houdende populaties kunnen vestigen en een aanzienlijke bedreiging vormen voor de biodiversiteit, en mogelijk ook voor ecosysteemdiensten (zoals plantaardige productie, waterzuivering of bestuiving), de menselijke gezondheid en de economische bedrijvigheid.
Verschillende menselijke activiteiten kunnen leiden tot de verspreiding van soorten buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied. Deze introducties kunnen opzettelijk of onopzettelijk zijn. Belangrijke mechanismen zijn onder meer de handel in planten en dieren die kunnen ontsnappen en zich in hun nieuwe omgeving kunnen vestigen, het vervoer over de hele wereld (over land, over zee of door de lucht) van producten waarin zich verstekelingen kunnen bevinden, en de natuurlijke verspreiding van soorten langs infrastructuur zoals wegen en kanalen. Vakantiegangers nemen soms uitheemse planten of dieren mee naar huis, terwijl ook kwekers en jagers soms opzettelijk uitheemse soorten van de ene regio naar de andere vervoeren.
Niet alle soorten die op een van deze manieren in een nieuwe omgeving terechtkomen, slagen er echter in levensvatbare populaties te vestigen, laat staan problemen te veroorzaken voor inheemse soorten. Ongeveer 10-15% van de uitheemse soorten die in Europa aankomen, worden invasief en komen plaatselijk in te grote aantallen voor, vaak omdat de predatoren of parasieten die hen normaal reguleren, in hun nieuwe omgeving ontbreken. Wanneer dit het geval is, kan hun negatieve invloed bijvoorbeeld te wijten zijn aan predatie op inheemse soorten, concurrentie om voedsel, water, licht of voortplantingsplaatsen, of de verspreiding van ziekten, en resulteren in aantasting van het milieu. Alleen in die gevallen spreekt men van biologische invasies en worden de nieuwkomers invasieve uitheemse soorten genoemd.
