Voor het eerst termieten vastgesteld in België

Biologen hebben voor het eerst termieten vastgesteld in België, en wel drie verschillende soorten. Ze zijn wellicht meegereisd in materiaal dat werd ingevoerd. De tropische insecten eten hout en kunnen schade veroorzaken aan gebouwen en constructies. Eén van de vastgestelde soorten kan in een kouder klimaat gedijen, en zou zich verder kunnen verspreiden.

Termieten zijn kleine insecten met een zacht lichaam. Ze staan bekend om hun vermogen om hout te verteren en spelen een cruciale rol bij het afbreken van dode bomen in natuurlijke ecosystemen. Maar dringen ze bewoonde gebieden binnen, dan kunnen ze ernstige schade aanrichten aan gebouwen en houten constructies, en ze op die manier verzwakken. Ze eten het hout van binnenuit op.

De meeste termieten leven in kolonies met werksters, soldaten en een koningin, vergelijkbaar met mieren. Deze kolonies kunnen enorm zijn, met populaties tot miljoenen exemplaren. Ze bouwen ingewikkelde netwerken van tunnels en nesten in muren, onder vloeren of onder de grond.

In Europa treffen we termieten vooral aan in zuidelijke, warme streken. De grootste concentraties zijn te vinden in Spanje, Portugal, Italië en Zuid-Frankrijk. Als termieten zich verspreiden naar nieuwe gebieden, neemt het risico op nieuwe plagen toe. Inzicht in hun habitat, verspreiding en potentiële schade is essentieel om eigendommen te beschermen tegen deze kleine insecten.
 

Termieten in België

In 2020 merkte een gezin in de gemeente Ukkel (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) ongewone vliegende insecten op in huis. Na onderzoek door BopCo (Barcoding Facility for Organisms and Tissues of Policy Concern) bleken het “powderpost”-termieten (Cryptotermes brevis). In 2021 stootte een andere familie, elders in Brussel, op een kolonie Reticulitermes banyulensis. In beide gevallen was de plaag waarschijnlijk veroorzaakt door de invoer van aangetast hout (meubels, bouwmaterialen, souvenirs) uit tropische gebieden.

Gelukkig gedijen deze soorten alleen in warme klimaten. Er is dus weinig risico dat ze in België nesten bouwen buiten en zich zo gaan verspreiden – voorlopig toch. Cryptotermes brevis is een opmerkelijke pestsoort in Spanje en Portugal, inclusief de Azoren. Reticulitermes banyulensis komt alleen voor in Spanje en Zuid-Frankrijk en staat niet bekend als een invasieve soort. Er is dus weinig kans op verspreiding naar (onze) natuurlijke omgevingen.

Maar in 2021 werd ook een andere plaag ontdekt in een serre in Brugelette (Henegouwen). In dit geval ging het om de eastern subterranean termiet (Reticulitermes flavipes), en het nest zou zich hebben verspreid naar de aangrenzende tuin. In tegenstelling tot de andere twee soorten is Reticulitermes flavipes goed aangepast aan koelere klimaten. De soort is al lang ingeburgerd in Frankrijk en dook onlangs op in Nederland. Dit wijst erop dat de soort ook bij ons kan gedijen in de buitenlucht, waardoor het risico op verspreiding toeneemt.

Het risico beperken

Aangezien deze termietensoorten schade kunnen aanrichten, is het van cruciaal belang om de populaties zorgvuldig te monitoren en onder controle te krijgen. Preventieve maatregelen en vroegtijdige detectie zijn essentieel om de impact van invasieve termieten op houten constructies in België te beperken.

De studie is gepubliceerd in het vaktijdschriftBioInvasive Records.